Lies & Teije's reis website

Archeologische opgraving in Ancrum en naar Jedburg


Home -> Europa -> Schotland -> Reisverslag Schotland -> 16 september 2019
Zoeken

Maandag 16 september, archeologische opgraving in Ancrum en naar Jedburg

Kasteel Fatlips, een torenhuisTussen Selkirk en Jedburgh ligt een heel netwerk aan wegen waar we nog niet hebben gereden, dat wil zeggen dat ik die nog moet afstrepen op de kaart. En altijd hopen we weer iets verrassends of nieuws te zien maar dat gebeurt lang niet altijd. Dit keer zien we op een heuvel een toren boven de bebossing uitsteken, het blijkt Fatlips kasteel te zijn, een versterkt torenhuis. Er zijn een aantal originele verklaringen voor de naam van het kasteel: zo zou een geit met de naam Fatlips de bewoners eens gewaarschuwd hebben voor een naderend Engels leger door hard te blaten.
In 1828 schrijft ene Robert Chambers dat "het één van de geneugten van een bezoek aan Fatlips was dat "elke heer, door een onaantastbaar voorrecht, één van de dames kust bij het binnengaan van de ruïne." Zouden ze van al dat kussen dikke lippen hebben gekregen? In die tijd was de toren blijkbaar wel bewoond maar niet in goede staat. In 1857 werd het uitgebreid gerestaureerd.
Een ander verklaring luidt: Fatlips is de naam die de vrouw van een kluizenaar, die zijn intrek nam in de ruïnes van de abdij van Dryburgh, aan een legendarisch huisspook gaf. Ze beweerde dat Fatlips het vocht wegvoerde van de grond waar ze sliep met zijn zware ijzeren laarzen. Dit leidde tot het idee dat Fatlips in middeleeuwse ruïnes leefde waaronder deze toren.
En zo zijn er ontelbare verhalen in de lokale folklore te vinden over de herkomst van allerlei Schotse namen waarin vaak bovennatuurlijke wezens een rol spelen.
Archeologische opgraving in Ancrum Opgraving van een middeleeuws gebouw in AncrumWanneer we richting Ancrum rijden zien we overal borden die verwijzen naar een archeologische opgraving. Daar ben ik dol op dus we rijden naar het terrein waar men voorzichtig met bulldozers de bovenste laag van een heuvel afgraaft. Een enthousiaste vrijwilliger ontvangt ons en zegt dat dit pas de eerste dag van een 2-weekse opgraving is en dat we later in de week nog eens terug moeten komen om de opgraving van dichtbij te bekijken. In het verleden zijn er in proefsleuven restanten van een groot gebouw gevonden en men vermoedt dat hier de zomerresidentie van William de Bondington, een bisschop van Glasgow in de 13e eeuw, lag.
Onder leiding van een aantal archeologen gaat een groep vrijwilligers de opgraving doen waarbij de lokale historische vereniging een belangrijke rol speelt.
We krijgen folders mee en wat website-adressen waar we de ontwikkelingen kunnen volgen. We beloven zeker later in de week terug te komen want we zijn erg geïnteresseerd in alles wat met geschiedenis te maken heeft. Jammer dat we volgende week alweer thuis zijn, anders hadden we de presentatie op de laatste dag kunnen bijwonen.
We rijden kriskras nog wat wegen langs en daaronder ook een aantal doodlopende. Soms komen we mensen tegen, zoals nu een ouder echtpaar met een hondje die heel langzaam fietsen. Ze zullen zich wel afvragen waar we heengaan en wij weten nu al dat we ze zo weer tegenkomen als we terug moeten rijden. En ja hoor, ze moeten alweer voor ons aan de kant. Ze geven aan dat ze wat willen vragen en zo komen we met ze in gesprek. Na een paar minuten blijkt het om een Nederlandse arts te gaan met zijn Schotse vrouw die hier sinds een paar jaar wonen. Ze genieten vooral van de rust en daar kunnen we helemaal inkomen. En we zijn niet de enigen die zomaar doodlopende weggetjes inrijden, vrienden van hen doen precies htezelfde. Gelukkig, ik ben niet de enig gestoorde...
In de zon voor de abdij van JedburghVervolgens rijden we naar Jedburgh om wat cultuur op te snuiven maar we zoeken eerst een terras in de zon op. We vinden er een tegenover de abdij en herkennen helemaal niet dat we hier op de heenreis ook al vlakbij hebben gepauzeerd, daar komen we pas achter als we thuis de foto's bekijken. Ook de abdij hier is een ruïne doordat de Engelsen er regelmatig overvallen op uit voerden en er na de reformatie niets meer werd hersteld. Jaren geleden hebben we het al eens van binnen bezocht dus dat slaan we nu over.
Mercat Cross in het centrum van Jedburgh Een huis waar Robert Burns in Jedburgh gewoond heeftIn de meeste kleinere Schotse steden kun je gratis parkeren en vaak vlakbij het centrum, ook in Jedburgh. Het is maar 2 minuten lopen naar het centrale plein langs een huis waar de dichter Robert Burns eens gewoond heeft. Het is nu een hotel waar we een aantal jaren eens gelogeerd hebben. Op het plein staat een mercat cross, de Schotse naam voor een marktkruis die je in veel dorpen en steden vindt die het recht hadden gekregen om geregeld een markt te houden. Hoewel het een kruis genoemd wordt, heeft het zelden de vorm van een kruis maar is het meestal een sokkel met een leeuw of eenhoorn erop, symbolen van het Schotse koningshuis. Op deze plek verzamelden de kooplieden zich maar ook was het de plek waar de stadsomroeper nieuwtjes omriep.
In Jedburgh zijn veel informatieborden over gebouwen Doorgang naar een binnenplaats, JedburghDat Schotten trots zijn op hun afkomst en historie hebben we al vaker verteld maar in Jedburgh hebben ze dat ook gebruikt om de stad aantrekkelijker te maken voor toeristen en er zijn veel informatieborden die informatie verschaffen over de stad, eeen gebouw of een persoon. Zoals bijvoorbeel over de 'closes', binnenplaatsen of doorgangen naar andere straten. Er zijn nog een aantal oorspronkelijke doorgangen en Under Nag's Head Close is er een van. Een 'nag' is een paard of muilezel maar een paard kan hier niet door het poortje dat onder een huis doorloopt.
Binnenplaats in Jedburgh Huisje in een binnenplaats in JedburghOp de binnenplaats zien we oude huisjes waarvan sommige een stenen spiraaltrap naar boven hebben zoals dat vroeger gebruikelijk was voor bovenwoningen. Er zijn nog een groot aantal van deze binnenplaatsen te zien in het stadje. Een andere bezienswaardigheid is het Mary Queen of Scots House waar koningin Mary een paar weken doorbracht in 1566, zo weinig is er voor nodig om een gebouw tot iets belangrijks om te dopen! Nu is er een museum in gevestigd waar het verhaal van de Schotse koningin Mary verteld wordt. Ze werd koningin toen ze 6 dagen oud was nadat haar vader in een veldslag overleed. Op haar 44e werd ze door de Engelsen onthoofd.
Het Brown Sugar Cafe in Jedburgh Jedburgh kasteelgevangenisHet schijnt dat men in die tijd ook wel eens de 'Jeddart justice' toepastte, waarbij iemand eerst wordt opgehangen en pas later veroordeeld. Waarschijnlijk is dit slechts eenmaal gebeurd bij de executie van een beruchte bende maar de term is blijven hangen in de Engelse taal voor iemand die een willekeurige straf krijgt.
Wij lopen vanaf het historische centrum vervolgens de weg omhoog naar de Jedburgh Castle Jail.
Teije voor Jedburgh Castle Jail Jedburgh vanaf de Castle JailOp de heuvel die uitkijkt over Jedburgh stond vroeger een kasteel dat tijdens de onafhankelijkheidsoorlogen met Engeland in 1409 werd verwoest door de Schotten zodat de Engelsen het niet konden veroveren. In het begin van de 19e eeuw bouwde men op die plek een gevangenis waar men het gevangeniswezen wilde hervormen. In plaats van alleen maar opgesloten te worden en met willekeur behandeld te worden, golden hier allerlei regels zoals het recht op een bepaalde hoeveelheid voedsel en activiteiten buiten de cel. In 1834 schreef een dominee: "There is not indeed a more comfortable place of confinement in Scotland".
Ook kinderen onder de 10 werden in de gevangenis gezet, Jedburgh Straffen in Jedburgh Castle JailMaar hoe comfortabel de gevangenis ook geweest mag zijn, het was zeker geen pretje. Je mocht niet praten met medegevangenen die elk een eigen cel hadden. Ook kinderen werden een aantal dagen vastgehouden als straf wanneer ze, meestal uit honger, iets gestolen hadden. De jongste was 9 jaar.
Wanneer een gevangene werd binnengebracht, werd deze eerst gemeten, gewassen en het haar geknipt. Dit was al een hele verandering met eerdere tijden waarin de gevangenis niets meer was dan een plek om mensen vast te houden tot ze werden veroordeeld en het vonnis kon worden uitgevoerd (bv. een boete betalen, verbanning of geëxecuteerd worden). De tijd in de gevangenis werd dus niet als straf beschouwd.
Begraafplaats bij de Jedburgh Castle JailDe toegang tot het museum is gratis, je mag een donatie doen. Er wordt niet alleen veel verteld over het leven in een gevangenis in de 19e eeuw maar er wordt ook veel verteld over de geschiedenis van Jedburgh. Achter het gebouw ligt een kleine binnenplaats waar gevangenen soms even mochten luchten en daarachter zien we een begraafplaats liggen. Zou dat een soort waarschuwing voor de gevangenen zijn geweest?
Het bezoek kost ons iets minder dan een uur maar is bijzonder interessant. Zo komen we bijvoorbeeld te weten dat de laatste doodstraf in Schotland in 1963 werd uitgevoerd en welke straffen gegeven werden voor bepaalde vergrijpen.
Kerk met begraafplaats in HobkirkOp de terugweg naar ons huis nemen we een omweg door dorpjes die we nog niet kennen en bij Bonchester Bridge zien we de Hobkirk (of Hopekirk). In het doopvont zijn stenen verwerkt van oudere kerken uit de buurt en men denkt dat de oudste van een pilaar uit de 9e eeuw is. Wij vinden vooral de begraafplaats interessant met oude verweerde stenen en nog maar nauwelijks leesbare inscripties.
Terug thuis (zo noemen we alle plekken waar we op dat moment zijn) lezen we weer nieuws over de Brexit. De Premier, Boris Johnson, had het parlement 5 weken naar huis gestuurd om ze min of meer buitenspel te zetten in verband met de komende brexit maar een Schotse rechtbank heeft dat besluit als onrechtmatig beoordeeld. Officieel gaat het Verenigd Koninkrijk op 31 oktober uit de EU en Boris wil dat hoe dan ook doordrukken, ook als er geen overeenkomst met de EU over de uittreding is. Het parlement heeft dat verboden en geëist dat er in dat geval om uitstel gevraagd moet worden. Boris Johnson reageerde daarop dat hij nog liever dood in een greppel gevonden wil worden. We zijn benieuwd wat het gaat worden, wat ons betreft blijven ze bij de EU om allerlei redenen.

 


© Teije & Elisabeth 2000 - 2024 Naar boven