Naar het eiland Iona

De regen is de hele nacht doorgegaan en pas tegen 9 uur wordt het droog. En hopelijk blijft het dat want we gaan vandaag naar het eiland Iona. We rijden daarom naar Fionnphort, een kwartiertje rijden vanaf hier. Het is bijna het meest westelijke punt van Mull en daar nemen we de ferry naar het dichtbijgelegen, kleine, eiland. We laten de auto hier staan en gaan als voetgangers mee op de boot voor een paar pond.
In de tuin naast de haven zien we twee grappige poppen, de tekst op het shirt van de rechterfiguur zegt: hug me I'm cold.

Bezoekers mogen sowieso geen voertuig meenemen naar het eiland of je moet een speciale permit aanvragen. Nu zijn er ook maar een paar geasfalteerde wegen, samen hooguit 2 kilometer en Teije mag ze van zichzelf afstrepen op de kaart als hij ze allemaal lopend aflegt. De ferry legt na 10 minuten aan in Baile Mor, waar het enige echte dorp ligt. Maar de grote trekpleister is de abdij waar de meeste bezoekers voor komen en die je overal vandaan kan zien. In 565 stichte Columba hier een klooster dat van groot belang was bij de verspreiding van het christendom in Schotland, Ierland, zelfs tot aan IJsland toe.

We hoeven alleen maar de stroom toeristen te volgen om naar de abdij te lopen. Eerst komen we langs de resten van de St Ronan's kerk dat naast een nonnenklooster lag. Dit klooster werd pas in 1200 gesticht en is een paar eeuwen bewoond geweest. In die eeuwen gingen de eilandbewoners naar deze kerk. Bij opgravingen zijn echter ook sporen van een oudere kerk gevonden en zoveel menselijke botresten dat historici daaruit opmaken dat het eiland een bloeiende gemeenschap kende. Wel opvallend is dat ook de oudere skeletten in deze omgeving allemaal van vrouwen zijn dus misschien was er ook al een ouder nonnenklooster.

De weg die we lopen was in de middeleeuwen al een pelgrimsroute en het eiland is door velen lang beschouwd als een van de heiligste plekken op aarde omdat het zo'n invloed had bij het kerstenen van de heidense Picten dankzij de ijverige Columba (ook wel Colmcille genoemd). Maar er wordt gedacht dat het ook voor de heidense druïden al een heilig eiland was. Langs de weg zien we nog de restanten van een steencirkel die niet helemaal vernield is. Eigenlijk nog een wonder dat men die heidense stenen heeft laten staan in een tijd waarin het invoeren van het christendom zo belangrijk was voor Iona. Misschien uit angst of bijgeloof.

De abdij zelf is één van de oudste religieuze centra van West-Europa maar in eerste instantie zal die grotendeels van hout zijn geweest en pas later vervangen door stenen gebouwen. Toen de Vikingen over de zeeën uitzwierven kwamen ze ook hier terecht en de rijke abdijen waren een goede prooi voor met alle rijkdom en voorraden die er aanwezig waren. Tussen 795 en 825 is dit klooster 4x aangevallen waar heel wat doden bij gevallen zijn en de abdij werd geplunderd. Maar pas in de 12e eeuw konden de Noormannen het eiland voor 50 jaar in hun koninkrijk opnemen.
De abdij is lange tijd een ruïne geweest en werd pas in de 20e eeuw gerestaureerd.

Het laatste eind van de pelgrimsweg gaat over de Sraid nam Marbh, de straat der doden waar nog 1000 jaar oude kinderkopjes en keien liggen. Eromheen ligt het kerkhof, de Reilig Odhrain. Volgens de legendes liggen hier wel 48 Schotse koningen en zelfs vorsten uit Ierland, Frankrijk en Noorwegen begraven maar historici zijn hier nogal skeptisch over, bewijzen zijn er in ieder geval niet. Zelfs de bekende MacBeth zou er bij liggen.
Voor de abdij staat het St. Martin's kruis dat waarschijnlijk in de 8e eeuw gemaakt werd maar er zijn meerdere van dergelijke, metershoge, kruizen gevonden in de buurt.

Op de begraafplaats liggen veel onleesbare, oeroude graven maar ook recentere zoals deze mooie grafsteen voor John Smith, politicus en leider van de Labour partij, die in 1994 overleed. Ik vind het altijd erg interessant om over oude begraafplaatsen te lopen, hele biografiën die hier werden afgesloten. Maar wel jammer dat er van de echt oude graven weinig is terug te vinden.

---

Het verhaal over de cel van Columba is wel mooi en wat tastbaarder: in de jaren 50 werden verbrande houten resten aangetroffen en men geloofde dat dit de houten cel was waar Columba zelf ooit leefde en studeerde maar dat kon niet bewezen worden. De restanten waren jaren verdwenen (opgeslagen in de garage van een professor) maar kwamen in 2012 boven water en onderzoek in 2017 wijst uit dat de houten structuur echt uit de 6e eeuw stamt, dus van tijdens zijn leven.

In de abdij zien we onder meer het graf van George Douglas, de 8e hertog van Argyll, en zijn vrouw. Hij liet aan het einde van de 19e eeuw de abdijkerk herstellen, schonk het aan de Church of Schotland en kreeg daarvoor in ruil een mooi plekje. Niet dat je er zo veel aan hebt behalve dat men waarschijnlijk ook nog jarenlang gebeden voor hen opzegde. Je weet nooit waar het goed voor is.
Back on his feet is het bijschrift van een metaaldraden Columba op een oude stenen voet. Hier zou een standbeeld van Columba hebben gestaan dat beroemd was om de wonderen die het verrichtte. Iets verderop is een kapelletje waar het oorspronkelijke graf van Columba zou zijn geweest.

De kloostergangen zijn mooi gerestaureerd en liggen om een binnentuin heen. Zelfs de pilaren zijn versierd maar we hebben geen idee of dat gedaan is omdat men vergelijkbare restanten van oude zuilen heeft gevonden. Dat is het nadeel van restauraties: tegenwoordig proberen archeologen bewijzen te vinden hoe iets er destijds werkelijk uitzag maar in het verleden lieten archeologen en restaurateurs zich nogal eens leiden door hun eigen fantasie of bouwstijlen die in hun tijd gebruikelijk waren. Ik zie liever een ruïne dan een gebouw dat 'verkeerd' is hersteld.

Op het terrein staat ook een kleine kapel, de St. Oran's kapel. Dit is het oudste overgebleven gebouw van het hele eiland, uit de 12e eeuw. Het is een eenvoudig gebouw en hier werden de Heren van de Eilanden, de McDonalds, begraven tot in de 16e eeuw.
Interessant is ook het abdijmuseum waar allerlei vondsten uit het verleden worden tentoongesteld zoals grafstenen waarop monniken, vaak met zwaarden, staan afgebeeld. Die zwaarden zullen ze wel nodig hebben gehad tegen plunderende Vikingen. Er hebben natuurlijk overal en altijd wel oorlogen gewoed maar dit stukje van de wereld was er wel heel erg goed in. Ik denk dat ik het met mijn pacifistische instelling niet lang gered zou hebben.

Na ons abdijbezoek lopen we de weg in noordelijke richting tot het einde toe en zien in het weiland allemaal schapen met gelige vachten, wel een opvallend gezicht. Toen we er waren hoorden we een bijzonder verhaal over maar dat ben ik nu helaas alweer vergeten. Het had niet zozeer te maken met het aanduiden van de eigenaar als wel met het voorkomen van diefstal, verbonden aan een verhaal uit het verleden. Maar helaas, ik weet het echt niet meer. Als de zon erop schijnt zal het wel een gouden vacht lijken.

Een paar uur na aankomst op het eiland is het tijd voor wat warms en in het dorp zoeken we een restaurant op om wat te eten. Ik blijf daarna een beetje in het dorp rondhangen terwijl Teije de rest van de geasfalteerde wegen afloopt, anders kan hij ze immers niet afstrepen op zijn kaart (sorry, ik weet ook niet waar hij deze rare tic vandaan heeft, niet van mij in ieder geval!).

Al met al zijn we ruim 5 uur op Iona geweest en het was de moeite wel waard ook al is het maar een klein eiland. Het heeft een unieke plek binnen de geschiedenis en er hangt een bijna spirituele sfeer. De hele geschiedenis kun je wel op internet vnden maar er zijn nog wel een paar verhalen verbonden aan het eiland die wel de moeite waard zijn: de laatste zoon van Maria Magdalena en Jezus zou hier geboren zijn en er zijn profetieën die zeggen dat bij de wederkomst van Christus hij als eerste op Iona zal verschijnen. Er zijn er nog meer, zoek maar eens op.