De archeologische opgraving bij Messini

Al mooi op tijd hebben we ons appartement verlaten en rijden door het bergachtige gebied van de Peloponnesos, eerst naar het noorden en dan naar het westen. Sommige toppen zijn meer dan 2.000 meter hoog en het wegennet is pas de laatste eeuw een beetje aangepakt hoewel je niet snel opschiet dankzij de vele haarspeldbochten. We rijden langs Kalamata, een stad helemaal omringd door olijfgaarden. De stad zelf gaan we niet in maar rijden direct door naar het oude Messini. Het is frisjes vanochtend en we moeten een trui aan, dat is even weer wennen.

Messini is misschien een naam die niet zo tot de verbeelding spreekt als Athene of Sparta maar hier is heel veel bewaard gebleven: de stad is nooit verwoest door vijanden of natuurgeweld en er is nooit een nieuwere stad bovenop gebouwd. De stad is ook iets jonger, namelijk pas gesticht in 369 v.C. toen de oudere stadstaten al in verval raakten. En het was best een grote stad, het is een uitgestrekt, deels ommuurd terrein en er worden nog steeds opgravingen gedaan. De muren waren oorspronkelijk ruim 9 kilometer lang.

Bij het Romeinse badhuis kunnen we goed zien hoe de vloer verwarmd werd (foto links): via buizen werd de warme lucht uit een stookhuis naar holle ruimtes onder de verhoogde vloeren onder het badhuis geleid. De vele zuiltjes schijnen de circulatie van de warme lucht te verbeteren.
De foto rechts toont 8 graven van een aristocratische familie waar gedurende 3 eeuwen mensen werden begraven. Erboven was een grafmonument gebouwd en hoewel er sporen van plundering waren, heeft men hier toch allerlei kostbaarheden gevonden die nu in het nabijgelegen museum te zien zijn.

Dit lijkt op een amfitheater maar is het ekklesiasterion, de plek waar politieke bijeenkomsten gehouden werden. Alle vrije mannen mochten meepraten over bestuurlijke zaken en dat deed men hier, een soort open parlement. Een vorm van democratie die Athene was uitgevonden en overgenomen werd door vele stadstaten in het oude Griekenland. Iedereen (die stemrecht had en dat was hooguit 1/4e van de bevolking want vrouwen, slaven en kinderen deden niet mee) mocht hier zijn zegje doen, of je nu arm of rijk, geleerd of niet was.

Naast het parlement ligt het Asclepieion, de tempel van geneeskunde, gewijd aan Asclepios. Maar hier was het minder een ziekenhuis dan een echte tempel om Asclepios, die werd gezien als een godheid uit het verleden, te eren. Er zijn heel wat kunstwerken gevonden en op de vloeren zijn nog hele stukken mozaïek te zien. Dat zijn ook de enige delen waar je niet overheen mag lopen, verder kun je bijna overal komen in de oude stad. 's Winters kan het hier flink regenen maar blijkbaar hebben de mozaïeken daar niet van te lijden want ze liggen open en bloot in de buitenlucht.

Het is een uitgestrekt terrein en er zijn ook nog eens heel weinig toeristen, we komen er maar een paar tegen. En dat terwijl dit één van de best bewaarde archeologische vindplaatsen in Griekenland is. Overal staan tempeltjes of gebouwen en er zijn duidelijke informatieborden. Nu nog wat geld uitgeven aan reclame en dan komen er vast meer mensen. Teije heeft heel wat ideeën hierover maar ik denk niet dat ze hem er ooit naar gaan vragen.

Helemaal aan de zuidkant van Messini ligt het indrukwekkende stadion, 1 van de best bewaarde in Griekenland. Hier werden niet alleen wedstrijden gehouden maar werd ook de jeugd getraind die fit moest zijn om de stad te verdigen mocht dat nodig zijn. De oude Grieken waren sowieso wel gezondheidsfreaks wat sporten betreft, fitheid, soepelheid en kracht werden zeer bewonderd. Geen wonder dat ze de olympische spelen hebben uitgevonden. Het stadion is 190 meter lang en is omringd door zuilengalerijen. Aan het einde staat een mausoleum dat lijkt op een Dorische tempel.

Volgens archeologen en historici zijn er in Messini heel veel dingen net even anders dan in andere Griekse stadstaten en dat komt waarschijnlijk vooral doordat de stad relatief laat werd gebouwd en ook al snel onder Romeinse invloed kwam. Zo werden rond het stadion resten van allerlei mausolea en grafmonumenten aangetroffen alsof de belangrijke families die daar begraven werden het liefst zicht hadden op het stadion. Het schijnt dat atletische wedstrijden werden opgedragen aan bepaalde invloedrijke families.

Uiteraard is er ook een echt amfitheater voor muziek- en dramavoorstellingen. In Messini kunnen we heel goed de verschilende centra zien: het theater voor cultuur, het ekklesiasterion voor politiek, het asklepieion als religieus centrum, het stadion voor de sport en er is nog een grote agora (markt) voor de handel. In lang niet alle oudgriekse steden was het onderscheid zo duidelijk en liepen functies van gebouwen vaak in elkaar over waarbij bijvoorbeeld het theater ook voor politieke bijeenkomsten werd gebruikt.

We beklimmen een heuvel vanwaar we een mooi overzicht op de ruïnes hebben. De stad ligt in een vruchtbaar dal en het schijnt dat de stad nooit echt helemaal verlaten werd, maar dat verklaard nog niet waarom er geen latere bouwwerken zijn aangetroffen en er zoveel over is uit de grieksromeinse tijd. Er zijn 2 toegangspoorten naar de stad en de Arcadische poort in het noorden laat zien met wat voor grote brokken steen werd gewerkt en hoe dik de muren waren. Ik heb ondertussen al wel wat archeologisch plaatsen gezien en vindt ze lang niet altijd interessant maar Messini is wel indrukwekkend.

Iets buiten de Arcadisch poort staat een museum waar de vondsten uit het oude Messini tentoongesteld worden, tenminste een deel ervan, en samengesteld door professor Themelis die vanaf 1987 de opgravingen in Messini leidt. Er zijn 3 zalen met onder andere bijzonder mooie marmeren beelden, sierraden en natuurlijk heel veel potten. Hier zit nog wel mooi versierd aardewerk bij maar vaak zie je ook allerlei 'saaie' potten maar het schijnt dat juist dat aardewerk van het grootste belang is voor archeologen om de ouderdom van lagen te bepalen, iets wat ze met gouden sieraden niet kunnen. En daarom (volgens Teije die beweert er verstand van te hebben) zie je zo vaak zo veel aardewerken potten in musea wanneer het over oudere periodes gaat.

We hebben een groot deel van de dag in Messini rond gehobbeld en hoewel het niet echt warm is zijn we toch flink dorstig na ons bezoek, onze eigen waterflesjes zijn allang leeg. Dus zoeken we voor de derde keer het terras op het terrein op om even bij te komen en rijden daarna naar Kalo Nero aan de westkust van de Peloponnesos waar we een appartement voor 1 nacht hebben geboekt. Vanaf het strand is goed te zien hoe steil de bergen hier omhoog rijzen.

Kalo Nero is een klein toeristisch dorpje en het kost ons geen moeite om een restaurant te vinden om wat te eten. Teije bestelt sardientjes en krijgt een bord vol met .... ja, alleen sardientjes en een citroen, het zijn er een stuk of 30 en de katten van het dorp vinden dat razend interessant. Ik tel er op een bepaald moment 17 die om ons heen zitten, allemaal wachtend tot er iets van de tafel valt. Zelf bestel ik souvlaki, een vleesspies met wat patat en brood erbij.

We hebben een studio in het Oasis hotel met een ruime kamer en een balkon met uitzicht op zee. Het is maar een minuutje lopen naar het strand en we maken nog een lange strandwandeling maar het is te koud om het water in te gaan, jammer. Het zanderige strand (met wat kiezels erdoorheen) schijnt hier wel 20 kilometer lang te zijn dus geen wonder dat veel toeristen hierheen komen. Op veel plekken hebben we toch vooral stranden met kiezels gezien en dat ligt echt minder lekker dan op zand.

We kijken vanaf ons balkon op het westen uit en zien dus een prachtige zonsondergang voorbijkomen. Het is dat we nog zoveel dingen willen bezoeken de komende week (de laatste alweer!) anders zouden we hier graag wat langer blijven. Wie weet, misschien een volgende keer want dit is een mooi plekje en voor het zomerseizoen aan ook nog lekker rustig.
Morgen eindigen we in Nafpaktos aan de noordkant van de Golf van Korinthe waar we voor de laatste 7 nachten hebben geboekt.